|

|
21 oktober
Na een hele lange tijd weer een update van de website. Laat me eerst uitleggen waarom het zo lang heeft geduurd. Om te beginnen zijn we van half juni tot half juli naar Nederland geweest, waarover later meer. Vervolgens ben ik op kantoor sinds eind juli verstoken van Internet-toegang. Het heeft er alle schijn van dat onze Internet-provider failliet is (hetgeen geen verrassing mag heten gezien de kwaliteit van de dienstverlening). Hoe dan ook, sinds die tijd maak ik bijna dagelijks de gang naar het Internet-café. Helaas zit het beste café aan de andere kant van de stad, dus dat kost nogal wat tijd. Het zag er steeds naar uit dat we snel een nieuwe Internet-provider zouden krijgen, maar ook dat valt nogal tegen. De planning is nu dat we begin oktober via een eigen satellietschotel op het Internet worden aangesloten. De snelheid van de verbinding zou dan wel heel goed moeten zijn (waarop ik uiteraard erg hoop).
Ik zal proberen de belangrijkst gebeurtenissen en ontwikkelingen van de afgelopen 3 maanden hierna samen te vatten.
Op 10 juni was de laatste schooldag voor Bo, Max en Nicole. Dit was een feestdag met spelletjes, lekkere hapjes, etc. Meteen na afloop zijn we met onze eigen auto naar Kumasi gereden, waar we rond de schemering binnen waren. We hadden afgesproken met Jennie, de contactpersoon van ICCO (de organisatie die mij heeft uitgezonden) die toevallig ook in Kumasi was. We hebben gezellig samen gegeten en zijn de volgende dag op ons gemak doorgereden naar Accra. Daar arriveerden we in de loop van de middag. Aangezien onze vlucht pas ’s avonds vertrok, hadden we zelfs nog tijd om in zee te zwemmen totdat noodweer ons snel deed vertrekken. De vlucht verliep prima en we werden ondanks het vroege tijdstip geweldig onthaalt op Schiphol, met spandoeken en al. Ik ben gelijk doorgereisd naar Haarlem om ‘s middag een reunie van mijn middelbare school bij te wonen. Nicole is met de kinderen naar Waddinxveen gegaan. De eerste tijd hebben we bij de ouders van Nicole in huis gezeten. Nicole heeft nog een aantal dingen voor haar studie afgemaakt en ik heb allerlei regeldingen gedaan en zelfs nog wat zakelijke bezoekjes afgelegd. Die hebben ondermeer geleid tot een contract met een Nederlands bedrijf voor de toelevering van pinda’s. De kinderen vonden het heerlijk om alle vriendjes en vriendinnetjes weer te zien. Ze zijn nog een dagje naar school geweest in hun oude klas. Voor Max was het alsof hij niet was weggeweest. Bo vond het wel spannend.
Op 24 juni trouwde een goede vriendin van Nicole. De bruiloft was op een boot, hetgeen gezien de temperatuur een hele gelukkige keuze was. Na het verblijf bij de ouders van Nicole zijn we gaan kamperen in Zevenhuizen. Het was heerlijk om lekker buiten te zijn. Op de camping hebben we de verjaardagen van de jongens uitgebreid gevierd. Na het kamperen hebben we de laatste week weer in Waddinxveen gezeten.
In de loop van de weken hadden we zoveel spullen bij elkaar gekocht (vraag me niet wat het allemaal was) dat we het maar net in al onze tassen en koffers konden krijgen. Maar toen hadden we een probleem op Schiphol. We mochten per persoon 20kg meenemen en we hadden totaal 132 kg! Gelukkig bleek dat voor onze tickets een maximum van 30 kg gold en was de grond stewardess zo aardig om ons de laatste 12 kg te vergeven.
We hebben erg genoten van ons verblijf in Nederland. Het was leuk om alle familie en vrienden weer te zien en om onze ervaringen te kunnen delen. Het was ook erg druk, want we hadden dagelijks afspraken voor persoonlijke- of regeldingen.
Gelukkig had het hele gezien wel weer zin om terug te gaan naar Ghana (de kinderen vooral omdat ze onze hond erg misten).
Bij terugkomst in Ghana zijn we kort in Accra gebleven alvorens de reis naar Tamale te maken. De auto gedroeg zich wederom prima, zodat we een voorspoedige tocht kenden. Onderweg haalden we onze hond Kalle op bij zijn logeeradres. Hij was onwaarschijnlijk gegroeid en verdubbeld in gewicht. Gelukkig kende hij ons nog goed. De jongens moesten wel even wennen aan dit grote beest in plaats van de schattige puppy die ze hadden achtergelaten. Eenmaal thuis in Tamale zaten we weer snel in ons ritme. En dat was maar goed ook, want na een week of twee kregen we mijn zus Eveline met haar man en drie kinderen te logeren. Ze waren kort na ons in Accra gearriveerd en hadden eerst rondgereisd door het zuid-oostelijke deel van Ghana. Dat was goed bevallen alleen was Maaike, hun dochter van 13 erg ziek geweest. Het was o zorgelijk dat ze zelfs naar het ziekenhuis zijn gegaan, hetgeen ook wel weer een hele ervaring was. Vanwege de ziekte van Maaike hadden ze hun plan om met de boot over het Volta-meer naar het Noorden te komen, afgeblazen. In plaats daarvan zijn ze teruggereisd naar Accra waar ik ook voor mijn werk was. Zo konden we met zijn allen met een autovan mijn werk naar Tamale rijden. Die tocht werd gekenmerkt door de enorme hoeveelheid mensen en bagage die werd vervoerd. We waren met 9 personen in de Nissan Patrol, hetgeen erg vol is. Naast Eef en haar gezin en mijzelf was er Gilbert, de chauffeur, en mijn collega Pius met zijn vrouw. Gilbert had besloten een handeltje in tweede hand stereo-sets op te zetten. Hij had in Accra 10 enorme stereo-sets gekocht die op de auto stonden. Daar kwam onze bagage bij alsmede een steeds verder groeiende hoeveelheid spullen die we onderweg hadden gekocht, vooral etenswaren (het is in Ghana gebruikelijk om onderweg etenswaren te kopen wanneer die goedkoper zijn dan in je eigen woonplaats).
Eef en de kinderen zijn de eerste paar dagen bij ons in huis verbleven. Hun oudste zoon Guus is een dagje met mij meegeweest naar een ACDEP-station op ruim een uur rijden van Tamale. Vervolgens is Nicole met Eveline en de hele familie voor een paar dagen op stap gegaan. Ze hebben Guus afgezet in het station waar hij al met mij was geweest om bij wijze van stage een paar dagen mee te helpen. Met de rest van de familie en ook Bo en Max is Nicole vervolgens op rondreis gegaan door de Upper East regio. Ze kwamen erg enthousiast en vol indrukken terug. Deze trip heeft Nicole ook over de drempel geholpen om het platte land op te zoeken, dus we zijn zeker van plan om vaker dit soort korte tripjes te maken.
Aansluitend zijn we met zijn allen een paar dagen naar Mole national park gegaan. Het regende flink, dus het was weer een hele andere ervaring dan toen wij er in april zijn geweest. We hebben flink wat dieren gezien en daarnaast gezwommen, gelezen, spelletjes gedaan, etc. Weer terug in Tamale hebben Eveline en de kinderen hun laaste dag bij ons gelogeerd om vervolgens met eeen vroege bus naar Kumasi te vertrekken.
Het weekend nadat Eef en haar gezin waren vertrokken stond het huwelijk van de dochter van mijn baas Malex op de agenda. In Ghana worden alle collega’s uitgenodigd bij bruiloften en trouwerijen van familieleden. Het was een groots gebeuren. De kerkdienst begon weliswaar een uur te laat (ondank dat de uitnodiging benadrukte dat het op tijd zou beginnen) maar was zeer drukbezocht. Vooral leuk waren de traditionele dansen die tussen de gebeden door werden opgevoerd. Na de bruiloft was er de receptie. In een overvolle e kokend hete zal werd het bruidspaar met de ceremoniemeester en nog enkele anderen op een podium geplaatst. De rest van de gaten zat in rijen naast elkaar naar het podium te kijken. Daar werden allerlei speeches afgestoken en een enkel (kerkelijk) liedje. Iedereen kreeg een drankje en toen was het weer afgelopen. Vooral grappig was dat het bruidspaar de helft van de tijd helemaal niet naar d speeches luisterde. Na de receptie werden we uitgenodigd bij Malex thuis voor de after-party. Die was niet gering want er waren minstens 200 mensen die uitgebreid van eten en drinken werden voorzien. Het bruidspaar vertrok op een gegeven moment, want er bleek elders in de stad nog een andere after-party voor de jongeren te zijn. Het geheel werd weer opgesierd met traditionele dans en muziek, waarbij Max en Bo met hun pogingen tot Ghanees dansen in de stromende regen veel indruk op de gasten hebben gemaakt.
Niet lang na deze vrolijke gebeurtenis was er een hele trieste. Abou, een van onze watchmen (bewakers) verloor een kind van 2 door een ziekte. We zijn naar zijn huisje in het dorp geweest om hem en zijn gezin te condoleren. Dat werd erg op prijs gesteld. Omdat het kind nog zo jong was, was het nog op de dag van het overlijden begaven naast het huis. Alleen oudere mensen worden volgens de moslim-tradities op de 3e dag na het overlijden begraven, waarna op de 8e dag de begrafenisplechtigheid plaatsvindt. Later kwam de familie van Abou op een zondagochtend een tegenbezoek brengen omdat we ook naar hun huis waren gekomen. Dat was wel weer heel mooi.
Niet veel later gebeurde iets soortgelijks met een van de bewakers van mijn werk. Ook hij verloor een kind van 2. Toen Nicole hem enkele dagen later ging condoleren bleek dat zijn vrouw de dag tevoren ook was overleden. Verschrikkelijk. Volgens sommigen waren moeder en kind overleden aan AIDS, wat hier veel voorkomt. Hij had niet eens geld om naar zijn dorp te gaan om zijn vrouw te begraven. We hebben hem geld gegeven en ook de collega’s van kantoor hebben ingezameld. Zo werden we in korte tijd meerdere malen geconfronteerd met het harde bestaan van veel mensen in Ghana.
Het is inmidels ook weer het seizoen van de schoolgelden. Die zijn voor veel mensen een zeer zware last. Afhankelijk van de leeftijd van het kind en de school kan het oplopen tot meer dan 100 euro per jaar (afgezet tegen een gemiddels salaris van ca. 50 euro per maand). Daarenboven moet er nog geld worden betaald voor een schooluniform en voor boeken. De meeste van onze personeelsleden hebben dan ook leningen bij ons opgenomen om dit te kunnen betalen. We zijn inmiddels een bedreven leenbank compleet met aflossingsschema’s.
Bo en Max doen het prima op school. Bo zit in de tweede klas en voelt zich daar een hele bink. Hij kan al heel behoorlijk Engels lezen en schrijven. Ook met de Nederlandse lessen van Nicole gaat het goed. Max zit nu 3 dagen per week in de kleuterklas. Hij heeft een Franstalige Belgische als juf en hij heeft het erg naar zijn zin. Nicole geeft nu alle dagen rekenen aan de klas van Bo en drie dagen per week gym aan een aantal klassen tezamen. Nu Max ook naar school gaat heeft ze veel meer tijd voor zichzelf en voor haar eigen studie. Ze heeft weer wat vakken gehaald dus het is nu zaak om door te zetten met de laatste loodjes. Wat wel heel erg was, is dat haar stagebegeleider van de school in Nederland onverwacht is overleden. Hij had zelf in Afrika gezeten en was een warme supporter geweest toen Nicole toestemming moest krijgen om haar school in Ghana af te maken.
Na een relatief koele periode in juli en augustus is de tempaeratuur de laatste weken weer aan het oplopen. Het is momenteel overdag een graad of 33 a 34. Gezien de hoge luchtvochtigheid door de vele regens betekent dit heel veel zweten. Gelukkig houdt de airco ons ’snachts goed in slaap. Het betekent wel dat buitenactiviteiten (behaove zwemmen) er niet echt meer inzitten. Ook de kinderen gaan steeds minder buitenspelen omdat het eenvoudig niet uit te houden is in de zon. Onze hond Kalle is enorm gegroeid. Hij is een groot monster van zo’n 30 kilo. Hij jaagt alles en iedereen schrik aan, maar is een eideloos speelkamaraadje voor de kinderen. Ze zijn heel veel met hem in de weer en hij laat zich alle gedoe welgevallen. Het probleem is wel dat we niet meer zomaar mensen in onze tuin kunnen laten. Dan moeten we eerst de hond aan de ketting zetten, die vervolgens als een gek tekeer gaat tegen de vreemdelingen. We hebben nog niet ontdekt hoe we hem stil kunnen krijgen als het gewenste indringer zijn. In ieder geval is zijn aanwezigheid een aanzienlijke verbetering van onze veiligheid en meer nog van ons veiligsheidsgevoel.
5 mei
De afgelopen weken hebben in het teken gestaan van de veiligheid.
De begrafenis van de vermoorde chief (zie verslag 10/4) is uiteindelijk niet doorgegaan. Het probleem is dat er geen overeenstemming is over wie de regent moet worden. Deze regent neemt na het begraven van de chief tijdelijk diens taken waar. Hij is meestal ook de voor de hand liggende kandidaat om de nieuwe chief te worden. En daar zit precies het probleem. Beide rivaliserende clans willen de regent leveren omdat daarmee de kans groot is dat deze vervolgens ook chief wordt. Men had aanvankelijk gehoopt eerst de begrafenis tot een goed einde om dan vervolgens aan de opvolging van de chief te kunnen beginnen. Maar met deze gefaseerde aanpak zijn de partijen dus niet akkoord gegaan. Zelfs de Asantahene, de opper-chief in Kumasi, heeft zijn bemiddelingspogingen opgegeven omdat er met deze partijen geen land te bezeilen is. Het resultaat is dat de begrafenis nu voor onbepaalde tijd is uitgesteld.Daarmee is de verwachte spanning rondom de begrafenis weliswaar van de baan, maar het onderliggende conflict blijft bestaan.
Het andere veiligheidsprobleem was veel dichter bij huis. Enkele weken geleden is er bij David en Brenda, het koppel dat de school runt waar Nicole werkt, een gewapende overval geweest. Drie mannen hebben zich ’s nachts een toegang tot het huis weten te verschaffen en hebben onder dwang van een pistool de kluis laten openen en leeggehaald. Gelukkig zijn er geen gewonden gevallen. We zijn daar natuurlijk erg van geschrokken, omdat ze niet ver van ons huis wonen en omdat wij als blanken natuurlijk rijk zijn (dat denkt men) en dus een voor de hand liggend doelwit. Ik heb veiligheidsberaad gehouden met Nicole en met Malex, mijn baas. We hebben besloten om de bewaking ‘s nachts te verdubbelen, om ijzeren deuren te laten monteren voor alle deuren met verbinding naar buiten, om prikkeldraad op een deel van de muur om te tuin te laten zetten en om een hond aan te schaffen. De ijzeren deuren zijn inmiddels gemonteerd, de tweede watchman is aangesteld en het prikkeldraad komen ze binnen enkele dagen bevestigen. De grootste stap (in ieder geval voor mij als hondenhater) is de aanschaf van een hond. We hebben een 8 weken oude Duitse Herder puppy gekocht van een Duitse met wie ik zakelijk contact onderhoud. Want ja, als je een waakhond wil moet je ook een goeie nemen. Vooral Bo is er helemaal vol van. Max vindt het grappig, maar waarom hij dat vindt is niet duidelijk. Max breekt wel af en toe in tranen uit omdat hij het zo zielig vindt dat het hondje wordt weggehaald bij zijn moeder. Zondag gaan we het hondje ophalen. We twijfelen nog tussen de namen Kalle (vernoemd naar de in Nederland gehate Duitse voetballer Karl-Heinz Rummenige) en Lars (naar Lars de ijsbeer). Ongetwijfeld zal het een heel gedoe zijn om dit beest te verzorgen en op te voeden, maar gelukkig hebben we de ruimte. Daarnaast hebben we van de Duitse dame een heel document gekregen over de opvoeding en verzorging en kunnen we natuurlijk ook dingen van Internet halen. Met al deze maatregelen voelen we ons in ieder geval weer een stuk veiliger, hoewel we ons geen moment heel onveilig hebben gevoeld.
Overigens is het bestaan van een crimineel hier ook niet zonder risico’s gezien de gewoonte om eigenrechter te spelen. Als mensen een dief te pakken krijgen wordt deze door de menigte onderhanden genomen, regelmatig met de dood tot gevolg. Zelfs mijn collega’s – die toch redelijk weldenkende mensen zijn – vinden dit normaal. Als je de dader bij de politie brengt staat hij toch zo weer op straat is de redenering. De LPF zou hier goede zaken kunnen doen.
Bo gaat als een trein, zowel op school met zijn Engels als thuis met het Nederlands. Het is ontzettend leuk om hem met andere kinderen Engels te horen praten. In zijn kielzog doet Max ook aardig mee. Nicole geeft Bo dagelijks thuis Nederlandse les en dat gaat prima. Max doet spelenderwijs ook taalonderwijs. Nicole is nog steeds druk met lesgeven en met Pabo-opdrachten. Ze probeert voor de zomer nog enkele opdrachten af te ronden en dan wil ze na de zomer de formele stage doen met de bijbehorende opdrachten. Ze heeft af en toe wel moeite om zich te motiveren voor de Pabo omdat ze met haar huidige kennis al prima uit de voeten kan hier en de dingen die ze moet leren liggen soms mijlenver af van wat zich hier in het onderwijs afspeelt. Maar goed, zoals het een echte Geerts betaamt, zet ze stug door en zit trouw iedere avond achter de computer.
We hebben ook onze eerste Koninginnedag gevierd. We hadden een uitnodiging voor een groot feest en kinderspelen bij de ambassade in Accra. Maar om daarvoor nou naar Accra af te reizen was toch wat veel gevraagd. In plaats daarvan zijn we naar een feestje voor de Nederlandse kolonie in Tamale geweest. Dit was georganiseerd door een Nederlandse priester die al 45 jaar (!) in Tamale woont. De ongeveer 20 aanwezigen varieerden van mensen die al vele jaren hier zitten tot aan vrijwilligers die hier voor 2 maanden naartoe zijn gekomen. Er was ook nog een Nederlands gezin met een jongetje van 3, waarmee Bo en Max hebben gespeeld. Al met al was het erg gezellig om eens met andere Nederlanders te praten over de indrukken van Ghana.
We hadden op Koninginnedag nog een leuk geintje met de auto. We gingen voor het eerst de auto laten wassen. Dat is een hele belevenis. De auto wordt op een soort betonnen brug gereden en dan gaat er een heel leger van jongens aan de slag om hem te wassen. De baas beheert het wasmiddel (een zak met waspoeder met een fijne bloemengeur) en telkens als hun water vies is moeten de jongens bij hem een schepje zeep gaan halen. Daarnaast int hij natuurlijk het geld. Ze begonnen met de buitenkant. Niets werd overgeslagen. Zelfs de banden en de motor werden schoongemaakt. Omdat het allemaal niet zo erg gecoördineerd ging, zelfs meerdere malen! De binnenkant wordt ook volledig met water en zeep gedaan, tot en met de gordels aan toe. Totaal duurt dit hele proces zo’n 2 uur! Toen het tijd werd om de auto van de brug af te rijden, wilde de motor niet starten. Nou hadden we daar al wat langer last van, maar meestal deed hij na enkele maken proberen wel. Nu dus niet. Al gauw werd er een monteur bijgehaald die van alles begon los te halen en te sleutelen. Uiteindelijk haalde hij de voorgloeipluggen (weet ik hoe die dingen heten) en concludeerde dat die kapot waren. Hij wilde al naar de stad om nieuwe te gaan kopen, maar toen heb ik even stop gezegd. Enerzijds omdat we geen tijd hadden omdat we naar het Koninginnefeest moesten, anderzijds omdat ik eerst de vaste monteur wilde bellen. Ik kon de auto natuurlijk niet laten staan. Gelukkig waren we dicht bij huis en hebben de jongens van de wasstraat de auto naar huis geduwd. Daar aangekomen kwam de vaste monteur al snel aanrijden. Uiteindelijk bleek het probleem helemaal niet wat de eerste monteur had gezegd. Hij had echter wel een van de pluggen gesloopt, zodat ik daarvoor een nieuwe moest kopen. Gelukkig had Nicole – die op mijn kantoor zat te Internetten – een chauffeur van mijn werk getroffen. Die heeft ons vervolgens afgezet en toen we terugkwamen deed de auto het weer als een zonnetje.
We beginnen langzaam toe te leven naar onze vakantie in Nederland. Half juni komen we voor een maand over. Vooral Nicole ziet er erg naar uit om familie en vrienden weer te zien. Ons programma is nog erg open. We moeten ook kijken waar we gaan slapen, omdat ons huis natuurlijk is verhuurd. We overwegen om, als het weer het toelaat, een deel van de tijd te gaan kamperen. Als we dan weer terugkomen in Ghana komen Eveline en Stef al bijna met de kinderen aan. Zij gaan rondreizen door Ghana en komen natuurlijk ook een tijdje bij ons logeren.
We zitten tegen het einde van de regentijd. Vanaf eind februari hadden we gemiddeld eens per week een bui, maar nu wordt dat duidelijk vaker. Een week of 3 geleden hadden we zelfs 5 dagen achter elkaar met regen. Het wordt ook wat koeler. Vanochtend was het voor het eerst sinds lange tijd 25 graden en overdag komt de temperatuur veelal niet verder dan zo’n 35 graden. Het is echter wel vochtiger dan voorheen, zodat je je nog steeds een ongeluk kan zweten. Wat we nou precies van de regentijd moeten verwachten is nog onduidelijk. De meeste regen schijnt te vallen in juli en augustus, maar er kunnen tussendoor ook enkele droge weken achtereen komen. We zien het wel. In ieder geval groeit onze groentetuin gestaag. We hebben nu cassave, yam (beide een soort grote aardappels) en wortel geplant. Daarnaast gaan we binnenkort tomaat, komkommer en kool planten. De paprika staat al een aantal maanden, maar die ziet er erg zielig uit door de droogte. Die zou echter met regen weer tot leven moeten komen. Tenslotte gaan we ook de drie gewassen uit mijn project planten – sorghum (gierst), pinda en sojabonen - om te kunnen volgen hoe de boeren er voorstaan. Al met al is een aanzienlijk deel van onze tuin straks als landbouwgrond in gebruik. En de bedoeling is om in de rest gras te leggen. Onze mangobomen hebben de eerste mango’s opgeleverd. Jammer was alleen dat de reuzenmango in een van de bomen zomaar is verdwenen. Gelukkig hebben we hem wel op de foto vastgelegd. De mango’s zijn heerlijk. Onvergelijkbaar met wat je in Nederland kunt kopen. We eten dan ook bijna elke dag mango of ananas.
10 April
Afgelopen weekend zijn we eindelijk naar Mole National Park geweest, het grootste en mooiste national park van Ghana. Ons verblijf hing tot 2 dagen van tevoren aan een zijden draadje. Ik had namelijk telefonisch geboekt voor het hotel. Een week of 2 voor vertrek belde men met de boodschap dat we pas een dag later konden komen, omdat een andere groep langer bleef. Mijn reactie was dat ik dat niet accepteerde. Maar het enige alternatief dat ze boden was bedden in de slaapzaal of anders in een tentje. Dat vonden wij nou weer niet zo’n goed idee. Ondertussen was er grote verwarring over onze naam. Het hotel heeft namelijk geen gewone telefoon maar een soort radioverbinding van slechte kwaliteit (vaak in het geheel niet bereikbaar). Toen ik voor de reservering mijn naam moest spellen en eindigde met de N van Nicholas, zeiden ze ‘Ah, Mr. Nicholas’. Ik heb in volgende telefoongesprekken nog geprobeerd uit te leggen dat ik Kroezen heette, maar dat was onbegonnen werk. Goed, toen ik dus belde om mee te delen dat wij dan het geheel wilden verplaatsen naar een ander weekend, bleek dat er ineens toch een kamer voor ons was, maar dan zonden airco. Daarop zijn we toen maar ingegaan. Bij het inchecken deden ze er gelukkig niet moeilijk over dat Mr. Nicholas nu ineens Mr. Kroezen heette.
De weg naar het park was niet zo lang (ongeveer 2,5 uur rijden), maar wel voor het grootste deel onverhard. Onze auto ging er al stuiterend overheen en leek soms helemaal van de weg af te glijden. Eenmaal bij het park aangekomen maakte de auto een raar geluidje. Een inspectie van de onderzijde bracht aan het licht, dat een van de schokbrekers geheel los was, en tegen het wiel aan bungelde. Dat was even schrikken, want hoe los je dit nu weer op in de middle of nowhere? Gelukkig bleek het park over een soort werkplaats met monteurs te beschikken. Die gingen gelijk aan de slag toen ze het probleem zagen. De uitdaging was om rubbers te vinden, want die zijn nodig voor de bevestiging. Maar na lang zoeken hadden ze die gevonden tussen de rotzooi en toen was de auto in een vloek en een zucht gemaakt en smaakte ons biertje een stuk beter.
Het hotel ligt op een soort rots en kijkt naar beneden uit op een poel. Toen we aankwamen zaten daar al meer dan 10 olifanten heerlijk in te poedelen. Het hotel is verder prima, heeft een zwembad en lekker eten. Het personeel is duidelijk meer gewend aan de westerse cultuur dan de mensen in Tamale. Het was wel eens lekker om op een ‘Westerse’ manier te worden bediend. In het park kun je te voet en met de auto naar de dieren, altijd begeleid door een gids met een vervaarlijk geweer. We zijn de eerste dag te voet gegaan. Meteen al bij het hotel zaten drie olifanten, die de helling waren opgeklommen. Nauwelijks beneden aangekomen kregen we een enorme bui over ons heen, die ons geheel doorweekte en tevens alle dieren als sneeuw voor de zon deed verdwijnen. Na een tijdje te hebben gewacht in een soort uitkijkpost, werd het droog en konden we alsnog verder aan de wandel. We zagen enkele krokodillen, antilopen en apen. Tevens zagen we weer een ander groepje olifanten. Een daarvan leek wat agressief naar ons te doen en gooide zelfs met zijn slurf een stok naar ons. Dat was voor Nicole het sein om eens flink angstig te worden, hoewel de olifanten verder niets meer deden. Enigszins met de schrik in de benen bereikten we het hotel weer voor een frisse duik en een nog frisser biertje. Aangezien onze auto weer was gemaakt, konden we de tweede dag op auto-safari. De gids ging bij ons in de auto en een andere auto met een Nederlands echtpaar en twee jongens volgde ons. Opnieuw zagen we behoorlijk wat dieren. Onder andere twee olifanten die in een modderpoel aan het rondstampen waren. Toen we weer wilden wegrijden, rende de ene olifant ineens luid tetterend op de tweede auto af. De man wist niet beters te doen dan vol gas te geven en hij schoot ons op grote snelheid voorbij. De gids die bij ons zat was erg verbaasd en moest wel lachten. Hij beweerde dat de olifant de auto niet zou hebben geraakt, maar alleen schrik aan wilde jagen (hetgeen goed was gelukt). Wegrijden zou de olifant juist uitdagen en verdere agressie kunnen opwekken. De gids kende deze ‘gekke’ olifant wel en stapte zelfs nog even uit om al zwaaiend met een stol aan te geven dat dit gedrag niet acceptabel was. Gelukkig bleef het beest verder rustig en konden we onze weg ongeschonden vervolgen. Het Nederlandse echtbaar had later in het hotel de schrik nog in de benen. Na deze avonturen haakte Nicole af en ben ik de laatste dag alleen met Bo nog een keer te voet op safari gegaan, zonder verdere spannende momenten (hoewel Bo niet meer te dicht bij de olifanten wilde komen). Die dag liepen er zelfs nog grote bavianen langs het zwembad! Eentje rook er (volgens max) aan mijn onderbroek die bij onze spullen lag. Die zullen ze wel nooit meer terugzien in het hotel…
De situatie hier is wat gespannen, vanwege de volgende episode in de ‘chieftency crisis’ . Nog even kort de achtergrond. Een jaar of dertig geleden overleed de chief van de Dagbani (de stam die in deze regio woont). Zijn twee zoons konden het niet eens worden over wie hem op zou volgen. Na een langslepend conflict moest uiteindelijk de rechter erbij worden gehaald. Deze besliste, dat de clans van de beide broers om de beurt een chief mochten leveren. De eerste chief die na deze uitspraak aan de macht is gekomen, is drie jaar geleden door de concurrerende clan vermoord in zijn paleis in Yendi, inclusief een aantal van zijn familieleden. Dit heeft geleid tot hevige rellen in Yendi en Tamale, waarbij zelfs een aantal doden zijn gevallen. De vermoorde chief is echter nog steeds niet begraven, omdat bij de overval op zijn paleis ook enkele traditionele attributen zijn meegenomen. En zonder die attributen kan hij niet worden begraven. Via bemiddeling door de landelijke raad van chiefs is er nu toch een oplossing gevonden en zou de chief op maandag 11 april worden begraven. Vandaag is echter bekend geworden dat het toch weer wordt uitgesteld. Er zijn namelijk nog steeds problemen over wie dan na de begrafenis de nieuwe chief moet worden. De clan van de vermoorde chief zegt dat de chief niet op een natuurlijke manier aan zijn einde is gekomen en dat zij daarom nog steeds aan de beurt zijn. De andere clan die de moord op zijn geweten heeft beroept zich op de rechterlijke uitspraak en zegt nu zelf aan de beurt te zijn. We zullen zien hoe dit verder gaat aflopen, maar er bestaat een kans dat het tot onlusten komt. De kans dat wij daar last van zullen hebben is heel klein, omdat de concurrerende clans in het centrum wonen en wij aan de rand van de stad. Maar we hebben wel extra boodschappen gedaan en de tank van de auto volgegooid voor het geval we de stad niet meer in kunnen. Als gevolg van deze situatie heeft mijn baas mij verboden om de komende week mijn geplande reis te maken om contracten met boeren af te sluiten. We zouden namelijk in de buurt van Yendi komen. Mijn collega gaat wel. In hoeverre dit is omdat ik als buitenlander eerder problemen krijg, of dat ik een voorkeursbehandeling krijg, weet ik niet. Het komt mij niet zo slecht uit omdat ik dan in ieder geval bij Nicole en de kinderen ben voor het geval dat er problemen komen.
We hebben inmiddels een aardig leefritme ontwikkeld. ’s Ochtends lekker buiten op de veranda ontbijten (altijd nog een graadje of 30) met verse jus en zelfgebakken brood. Tussen de middag met zijn allen lunchen (mijn werk is dichtbij, dus ik kan meestal naar huis komen) en ’s avonds warm eten, de kinderen douchen en naar bed. Dan hebben we even tijd voor onszelf, hoewel we door de warmte vaak aardig afgepeigerd zijn. Nicole werkt ’s avonds veel op de computer voor de lesvoorbereidingen en haar studie en ik doe soms ook wat werk, lees wat, kijk een film of af en toe televisie (maar dat is meestal niks). Op zaterdag gaat Nicole op mijn kantoor aan de studie en ga ik met de jongens naar djembe-les en boodschappen doen. Op maandag heeft Bo tennisles. Gelukkig is het zwembad weer gemaakt en kunnen we nu lekker in het weekend gaan zwemmen. Ik kan nu ook de geplande zwemlessen voor Max gaan opstarten. Nicole en ik zouden graag ook iets aan sport doen. Er is alleen nauwelijks iets. Ze hebben hier wat ze noemen ‘keep fit’. Dit zijn een soort fitness-clubjes die wat rennen, oefeningen doen, etc. Het klonk aantrekkelijk totdat ik hoorde dat ze dit op zaterdagochtend om 5 uur doen. Natuurlijk is dat voor de warmte het beste, maar dan lig ik toch echt liever te slapen. Een reëlere mogelijkheid is tennissen bij de club waar Bo ook les krijgt. Die lessen kunnen wij zelf natuurlijk ook goed gebruiken. We hebben alleen nog niet de moeite genomen om ons aan te melden. Maar dat komt nog wel. Fietsen is nauwelijks te doen door de warmte. Vandaag zijn we met de jongens op de fiets naar het zwembad gegaan. Een stukje van misschien een kilometer. Toen ik weer terug was, is het zweet nog een kwartier van me afgedropen alsof ik een Alpen-col had bedwongen.
1 Maart
Onze spullen zijn enkele weken geleden aangekomen. We zijn direct gaan uitpakken - wat een Sinterklaasachtig gevoel gaf - en daardoor ziet ons huis er nu heel behoorlijk uit. De garage is onze schuur, waar de fietsen, het buitenspeelgoed en de technische spullen staan (waarover later meer). De logeerkamer is klaar voor logees en tevens ingericht als studeerkamer voor Nicole. De woonkamer is nu compleet met een bankstel, de stereo (lekker onze eigen muziek luisteren) en TV (hoewel we nog geen TV kunnen ontvangen door het ontbreken van een antenne of satelliet) en een eettafel, waarop de computer staat. We hebben drie kasten laten maken naar voorbeelden uit de Ikea-gids, die heel aardig zijn gelukt en ook goed bruikbaar. Een slaapkamer is volledig ingericht als speelkamer voor de kinderen. De hoeveelheid speelgoed is bijna beschamend. De kinderen van ons personeel kijken regelmatig met verbazing wat er nu weer uit de hoge hoed wordt getoverd en komen graag met Bo en Max spelen. Dan is er een slaapkamer ingericht als strijkkamer, waar ook nog de laatste dozen staan en tenslotte hebben we de slaapkamer van Bo en Max en van onszelf. Oh, ja en dan natuurlijk de keuken. Die is nu volledig ingericht met onze pannen, borden, bestek, etc. En nog belangrijker, met de keukenmachine, de broodbakmachine (die nu staat te draaien voor het ontbijt morgenochtend) en de grote koelkast. En het hoogtepunt is de wasmachine die hier weliswaar zeer bruikbaar is gezien de hoeveelheid zweet en stof, maar die vrijwel niemand heeft. Tenslotte hebben we de veranda waar de teakhouten set staat die we hebben laten maken (nu naar een voorbeeld van het Internet). Oh ja, en dan is er de schommel. Dankzij een financiÃÆ’Æ’«le injectie van mijn vader hebben we een lokale timmerman in de hand kunnen nemen die een schommel heeft gemaakt. Dat had nog heel wat voeten in aarde (bijna letterlijk) omdat de schommel in eerste instantie op dwergformaat was afgeleverd. Na overleg met de timmerman en een extra financiÃÆ’Æ’«le bijdrage is de schommel echter verhoogd. Ik moet alleen de touwen nog wat beter bevestigen, want de eerste schoot al op dag een los. Met al deze spullen is ons leven toch wel een stuk aangenamer geworden. Vooral voor de jongens is het heerlijk dat ze nu hun speelgoed hebben.
Wat het leven weer iets minder aangenaam maakt, is de hitte. De temperatuur ligt overdag rond de veertig graden (we kunnen dit nu nauwkeurig meten dankzij de thermometer die Nicole van Ellen voor haar verjaardag heeft gekregen) en 's nachts rond de dertig. De temperatuur binnen is meestal wel iets koeler dan buiten, maar zelfs met airco zelden onder de dertig. De geringste inspanning is al voldoende om kletsnat te worden van het zweet. Ik fiets tegenwoordig meestal naar mijn werk wat ongeveer tien minuten fietsen is (wat mij al heel wat ongelovige gezichten en besmuikt lachende Ghanesen heeft opgeleverd - iemand op de fiets is normaal, maar een grote Obroni (blanke) op de fiets is toch een ongewone verschijning). Dat is echter voldoende om kletsnatte van het zweet aan te komen. Ik probeer Nicole uit te leggen dat het hier een wild aantrekkelijk mannenluchtje betreft, maar ik vrees dat Nicole hier toch andere ideeen over heeft. Maar goed, we zitten in de hete tijd dus als het goed is gaat het in mei als de regens komen weer wat dalen. Met behulp van de airco gaat het slapen wel goed, al heeft de airco van de jongens problemen om de temperatuur 's avonds omlaag te krijgen, maar dat heeft waarschijnlijk ook met de stroomvoorziening te maken.
Een steeds aanwezige zorg, is de elektriciteit in huis. Terwijl ik nu zit te typen gaan de lampen constant aan en uit. Dit komt doordat de spanning heel erg schommelt en sowieso zelden het normale niveau van 230 volt bereikt. Ik heb een weekend een spanningsmeter geleend van een elektricien en de spanning gemeten, dus het is nu wetenschappelijk onderbouwd! Naast knipperende lampen kunnen de wisselingen in spanning tot schade aan apparatuur leiden. Daarom heb ik vorige week in Accra allerlei apparatuur gekocht om onze spullen te beschermen. De TV en stereo hangen nu aan een zogenaamde 'stabiliser'. Dit apparaat zorgt dat de uitgaande spanning constant blijft, ondanks schommelingen. De computer hangt aan een UPS, die hetzelfde doet, en bovendien een batterij heeft zodat je bij volledig stroomuitval nog enkele minuten hebt om je werk te bewaren. De koelkast hangt aan een 'fridge guard' die automatisch uitschakelt als de stroom te hoog of te laag is en dan na enkele minuten weer aangaat. Iets dergelijks heb ik ook gekocht voor de airconditioners. Het gevolg is dat er nu bij een dip in de stroom niet alleen lampen uitgaan, maar ook allerlei gepiep en getik is te horen van al die apparaten. De lampen waar we het meeste problemen mee hebben, zijn de TL-balken. En laat het huis daar nu vol mee hangen. TL-balken hebben veel stroom nodig om te starten en als de spanning te laag is blijven ze alleen maar flikkeren en gaan ze snel kapot. Daarom heb ik vorig weekend de complete buitenverlichting vervangen door nieuwe armaturen met gewone spaarlampen. Dit leverde mij bewonderende blikken op van de timmerlieden die aan het werk waren. Ze vroegen zelfs of ik elektricien ben. Ja, ja, dat soort opmerkingen zijn nog nooit naar mij gemaakt. Eerlijkheidshalve sloeg de opmerkingen waarschijnlijk eerder op het feit dat ik gereedschap, zoals een boor, bezit dan op de manier waarop ik het gereedschap gebruik. Maar goed, wie weet ga ik hier nog een verborgen talent ontplooien.
Ook ons sociale leven begint enige vorm te krijgen. Onlangs zijn we op een zondag langsgegaan bij een Zuid-Afrikaans stel met een zoontje dat bij Bo in de klas zit en een pasgeboren baby. We hebben voor ons vertrek via mail contact met ze gehad. Hij is de baas van een mangobedrijf dat redelijk wat parallellen heeft met het bedrijf dat wij proberen op te zetten. Zij gaat binnenkort een slagerij aan huis starten, wat voor ons erg welkom is gezien de problemen om fatsoenlijk vlees te vinden. Zij wonen een jaar of twee in Tamale en hadden dus veel bruikbare tips voor ons. Het zijn aardige lui, wat je niet kunt zeggen van hun honden. Ze hebben twee kalven van honden, die al wild blaften toe we aan de poort kwamen. Maar goed, onder begeleiding van het baasje bereikten we veilig het huis. Toen we zaten te praten stoven de twee honden ineens achter Max aan, die krijsend de tuin in rende. Blijkbaar hadden ze hem ineens als een indringer gezien. Gelukkig werden de honden teruggeroepen voordat Max was gebeten, maar Max stond nog minuten na te trillen van de schrik. Dat maakt een volgend bezoek aan hen een stuk minder aantrekkelijk. De man was zo boos op zijn honden dat hij de ene gelijk wilde afmaken. Als hondenhater sprak dat idee mij meteen aan, maar ik geloof dat de hond nog een laatste kans heeft gekregen. Overigens wordt hond in bepaalde delen van Noord-Ghana ook gegeten, zodat ik mijn droom op dit punt kan gaan waarmaken. Vorig weekend zijn we met het projectteam aan eten bij Malex, de baas van ACDEP. Dat was erg gezellig. We hebben TZ gegeten (een typische Noord-Ghanese specialiteit) en de kinderen hebben gevoetbald met een jochie wat bij hen logeerde. Malex en zijn vrouw hebben beiden in Nederland gestudeerd, dus ze kunnen zich goed in onze positie en in onze verbazingen verplaatsen. We hebben echter geen punten gescoord toen de jongens tijdens het dankgebed zaten te keten. Vorige week in Accra heb ik gegeten bij de zus van Pius, een van de Ghanese collega's. Mary, de vrouw van Pius, die in Zuid-Ghana studeert en woont, was naar Accra gekomen om in het huis van de zus te koken voor haar man, schoonfamilie en de gasten. Zij was al eerder die middag naar het huis gegaan om de maaltijd voor te bereiden. Toen wij kwamen hebben we eerst wat gedronken en zijn toen aan tafel gegaan. De zus van Pius, in wiens huis we zaten, kwam niet opdagen omdat ze geen bus naar huis kon krijgen. De kinderen zaten niet bij ons aan tafel, ik geloof dat ze al eerder hadden gegeten. Zoals gebruikelijk in Ghana, ging iedereen direct eten zodra er eten op het bord kwam. Dit had tot gevolg dat de meesten al klaar waren toen Mary nog moest beginnen. En ik, als ongeoefende TZ-eter was ook nog niet klaar. En omdat de meesten klaar waren, werd besloten om maar weer te vertrekken, zodat Mary en ik de laatste happen snel moesten doorslikken om de auto niet te missen. Ik denk dat voor het woord natafelen geen Ghanese vertaling bestaat. Eten gaat hier echt om het eten en niet om de sociale aspecten die bij ons zwaarder wegen.
Onlangs stelde dezelfde Pius mij een grappige vraag: hebben vrouwen bij jullie ook baarden?'. Toen ik hem wat ongelovig aankeek, vertelde hij bloedserieus dat veel vrouwen in Ghana, en dan met name die van de Ashanti-stam baardhaar hebben. Dit scheren ze af zodat ze na verloop van tijd een echte stoppelbaard krijgen! En alsof dat nog niet genoeg is, dragen veel vrouwen ook pruiken. Uiteraard heeft iedereen hier van nature kroeshaar. Het schoonheidsideaal is echter 'soft hair' (ontkroest haar). Daarom zijn er allerlei ontkroesmiddelen in de handel. Maar blijkbaar werkt dit onvoldoende, want veel vrouwen dragen regelmatig een pruik. Hoe ze dat uithouden bij deze hitte, is mij een raadsel. In ieder geval is het erg lastig dat mensen er van de ene op de andere dag compleet anders uitzien, zodat ik ze soms nauwelijks herken.
Het onderwerp dat voor de Ghanesen een constant punt van aandacht is, is geld. Alles wordt in eerste instantie bekeken op zijn financiele consequenties. Een onschuldige vraag aan een collega om wat te gaan drinken doet hem eerst denken of hij daar geld voor heeft en dan of hij er zin in heeft. De Ghanesen (op een enkele rijke stinkerd na) zijn constant bezig om de touwtjes aan elkaar te knopen of om het ene gat met het andere te dichten. Dit leidt op mijn werk tot een aantal praktijken, dat wij in Nederland niet kennen. Zo is er bijvoorbeeld de sitting allowance voor vergaderingen. Als je mensen uitnodigt voor een vergadering, krijgen ze een vergoeding voor hun aanwezigheid, terwijl ze gewoon een salaris van hun eigen werkgever hebben. En daarbovenop komt nog de reiskostenvergoeding, hoewel ook hun reiskosten al door de baas worden betaald. Een duidelijk geval van bijverdienen dus. Als wij op reis gaan krijgen wij vooraf ook een 'daily allowance'. Deze is bedoeld om de extra kosten van het buitenshuis verblijven te dekken. Mijn collega's zien dit echter als een extra bron van inkomsten. Ze proberen zo weinig mogelijk uit te geven om zoveel mogelijk van de allowance over te houden. Het systeem van onkosten maken en deze achteraf declareren, kennen ze hier niet want Ghanesen hebben nooit geld om de kosten voor te schieten. In plaats daarvan moet je voor vertrek een gedetailleerd budget opstellen voor alle te maken kosten. Dit bedrag krijg je in cash mee en moet je dan achteraf verantwoorden. Een ander gevolg van de constante geldnood is het systeem van voorschotten. Als je iets groters wilt kopen, is het heel gebruikelijk om je werkgever een voorschot te vragen op je salaris of een lening. Het personeel bij ons thuis doet op deze manier ook regelmatig een beroep op ons, wat nog een hele administratie met zich meebrengt. We zijn nu dus een beetje de bank. Ik wordt regelmatig door anderen benaderd die geld willen lenen. Het hoogtepunt was een jongen die een stalletje heeft in het 'cultural center'. Ik had een keer met hem zitten praten en later wat dingen bij hem gekocht. Vervolgens bood hij aan om Bo jembee-les te geven, waar we graag gebruik van maakten. Toen kwam hij regelmatig naar mijn kantoor om hallo te zeggen, of om geschenken te brengen. Ik voelde al dat hij iets wilde. Na enige tijd zei hij heel serieus dat hij met me wilde praten (uiteraard zonden Nicole, want geld is een mannenzaak). Dit gesprek moest op een speciaal door hem uitgezochte, rustige locatie, plaatsvinden. Daar vertelde hij dat hij erg krap zat en geld nodig had voor zijn winkel. Hij wilde dit graag van mij lenen en zwoor het terug te betalen. Hij wilde mij graag als helper op de achtergrond zien en als een soort 'geadopteerde zoon'. Ik gaf aan dat ik begreep dat hij het financieel moeilijk had, maar dat ik het uitlenen van geld geen aantrekkelijk plan vond. Ik beloofde er nog over na te denken. Enige dagen later kwam hij weer op mijn werk met een brief. In aandoenlijk gebroken Engels had hij zijn verzoek op schrift gesteld, ondersteund door een foto van zichzelf. Hij begon ook naar ons huis te komen, waar we niet zo blij mee waren. Deze week heb ik hem daarom formeel meegedeeld dat ik niet op zijn verzoek in wilde gaan, omdat ik anders heel Ghana kan gaan helpen. Hij was duidelijk teleurgesteld, maar accepteerde deze beslissing. Zaterdag gaan we weer naar de djembee-les dus dan zullen we zien hoe de stemming is.
7 februari
Het zijn spannende tijden, want onze spullen uit Nederland moeten deze week worden afgeleverd. We hebben alleen nog geen leverdatum doorgekregen, dus het is de vraag wanneer deze week. Daarnaast blijft natuurlijk ook de kans bestaan dat het niet deze week komt. We zitten tenslotte in Ghana. Ondertussen hebben we een mooie teakhouten tafel en stoelen laten maken, naar een plaatje van het Internet. Daar zit ik nu aan te typen. We hebben ook nog opdracht gegeven voor kasten voor in de huiskamer en badkamer, die zouden ook zo’n beetje klaar moeten zijn. We vragen ons wel af wat we met al die spullen uit Nederland aanmoeten, want we redden ons nu ook wel. De kinderen zien echter met verlangen uit naar hun speelgoed en wij vooral naar onze fietsen.
Verder hebben we nog steeds allerlei mannetjes in en om het huis om dingen te doen. Zo hebben we de timmerman. Deze heeft eerst het terras en een paar buitendeuren voorzien van muskietengaas. Helaas is dat nog niet geheel zonder gaten en kieren, maar het helpt vast een beetje. Daarnaast heeft hij ook nog wat planken in de bijkeuken gemaakt. Hij is nu bezig om een frame voor de klamboes te maken (een soort hemel) en een schommel voor buiten. Vandaag heef hij gewerkt terwijl wij er beiden niet waren. Dus hadden we 1 frame voor de bedden van Bo en Max samen in plaats van aparte. Dat gaan we nu maar op ons bed gebruiken en dan maakt hij nieuwe voor Bo en Max. De schommel heeft een hoogte van ongeveer 1.50 meter, veel te laag dus. Die mag hij morgen hoger gaan maken. Zo gaan dingen hier nooit zoals je gedacht had. De elektricien is een ander goed voorbeeld. De stroom is hier een groot probleem op dit moment. Hij valt vaak uit en schommelt erg van sterkte. Hierdoor zitten we soms helemaal zonder licht en soms knipperen de TL-balken alleen maar omdat er onvoldoende stroom is om ze op te starten. Verder gaan de meeste lichten uit als we de airco in de huiskamer aanzetten. Dus of licht of verkoeling, maar niet allebei. Maar goed, de elektricien zou wat extra stopcontacten maken in de keuken. Toen hij deze gemaakt had, bleken de stekkers er niet in te passen. En toen we ze er met geweld induwden, bleek er geen stroom op te zitten. Inmiddels hebben ze de stopcontacten weer vervangen en zou het moeten werken (fingers crossed). Wegens deze prestatie besloten we de electricien ook te laten kijken naar het probleem met de uitvallende lichten. Hij zou de groepen anders indelen, zodat de lichten niet uitgaan als we de airco aanzetten. Trots kwam hij melden dat de klus was geklaard. ’s Avonds was Nicole bij de kinderen en gingen ineens in het halve huis de lichten uit. Wij dachten dat het weer een stroomstoring was. Later ontdekten we, dat het een lichtknopje in de kamer van de kinderen is. Als je die uitdoet gaat in het halve huis het licht uit. Fijn geschakeld! En dat terwijl er in onze zeevracht allerlei apparaten zitten die stroom nodig hebben, zoals de wasmachine en koelkast. Ik heb daarom nu met de elektricien afgesproken dat we een schema gaan maken, waarop we de apparaten gaan indelen in groepen en de groepen aan de fasen koppelen. Ja, je merkt dat Ties al heel technisch wordt. In het land der blinden is eenoog koning. Vervolgens moeten we dan nog een paar stabilisers kopen om de meest kwetsbare apparaten te beschermen tegen schommelingen in de stroom. Ondertussen kunnen we door de problemen met de stroom al een paar weken nauwelijks werken. De stroom valt om de paar minuten uit. We hebben weliswaar een UPS (een soort batterij voor de computer, die bij stroomuitval nog 5 minuten doorgaat), maar als die batterij leeg is heb je er niets meer aan. Daardoor hebben we al regelmatig werk verloren. Ook grappig is het paadje dat we hebben laten maken. Er lag in de tuin nog een hele stapel gebroken tegels en hiermee zouden ze het paadje gaan maken. Omdat er niet genoeg tegels waren voor het hele paadje, hadden we gevraagd of ze de tegels wat konden uitspreiden over het oppervlak. Toen Nicole ’s middags thuiskwam, waren ze halverwege het paadje en waren de tegels op. De rest zou gewoon effen cement worden. Toen hebben we nog ergens een zak andere tegels kunnen kopen, waar ze de rest mee hebben gedaan. Uiteraard waren deze van een andere kleur dan de eerste lading, zodat er nu halverwege het paadje een waterscheiding zit. Met dit soort voorbeelden kunnen we nog uren doorgaan. Omdat het wel grappig is nog eentje dan. Okello, mijn collega, heeft een oude auto gekocht. Hij had steeds problemen met de electra in de auto, waarvoor hij meerdere malen een monteur had ingeschakeld. Maar iedere keer als er een probleem was opgelost, was er een ander probleem voor in de plaats gekomen. Hoogtepunt was toen hij de elektrische vergrendeling van zijn achterklep moest openmaken door zijn lichten aan te zetten.
We hebben vorige week ook iets heel triests meegemaakt. Achter ons huis staan een paar andere huizen, waar ook kinderen wonen. Deze kinderen hadden een paar keer bij ons in de tuin gespeeld met Bo en Max. Vorig weekend hoorden we via Ibrahim, onze bewaker, dat 1 van de kinderen, een jongetje van 8 jaar, uit de mangoboom achter ons huis was gevallen en ’s nachts in het ziekenhuis aan zijn verwondingen was overleden. Dat was vreselijk om te horen. We zijn op zaterdagochtend met Bo en Max gaan condoleren. Aangezien het een moslim-familie is, waren hierbij alleen de mannen aanwezig. We hebben met Ibrahim als tolk een tijdje met ze zitten praten en ze nog wat geld gegeven voor de kosten van de begrafenis. Dit was voor Bo en Max de eerste keer dat ze de dood van een kind meemaakten, al kenden ze het jongetje niet goed. Van mijn collega’s hoorde ik dat dit soort ongevallen regelmatig voorkomt, omdat met name kinderen de bomen ingaan om de mango’s te plukken.
Nu het zwembad waar we normaal naartoe gingen, kapot is, hebben we een ander zwembad gevonden. Het is het militaire zwembad op de kazerne, waar blijkbaar ook burgers mogen komen. Vorige week zijn we even gaan kijken en gisteren zijn we gaan zwemmen. We hadden veel publiek, allemaal kinderen die kwamen kijken, ook al omdat er naast ons nog twee Nederlandse meiden aan het zwemmen waren. Vorige week werd er ook zwemles gegeven. Die bestond eruit dat een kind in het water sprong en dan probeerde de kant te bereiken. Regelmatig lukte dit niet en verzoop het kind bijna. Dan dook de badmeester in het water om hem te redden en moesten alle kinderen, inclusief het slachtoffer, erg lachen. Dat is toch een iets andere aanpak dan ik gewend ben bij Donk. Maar ze nemen het spreekwoord ‘iemand in het diepe gooien’ in ieder geval serieus.
De ervaringen met de kinderen op school zijn wisselend. Bo begint het Engels al aardig op te pakken en is in staat om simpele vragen te begrijpen. Hij heeft wat vriendjes op school en doet leuk mee met de klas. Hij staat echter niet toe dat Nicole niet bij hem is. Daardoor is Nicole nog alle dagen op school gebleven, hoewel ze soms niet in de klas van Bo is. Toen ze laatst echter met de auto ergens naartoe wilde tijdens schooltijd, kwam Bo gillend achter de auto aanrennen, hoewel hij vooraf had gezegd dat het geen probleem was. We breken ons nu het hoofd over de vraag wanneer en hoe we de aanwezigheid van Nicole kunnen afbouwen, want het is beter voor Bo om niet constant zijn moeder als tolk naast zich te hebben en Nicole heeft dan meer tijd voor andere dingen. Met Max is de situatie anders. Hij is eigenlijk nog te jong voor deze school. Daarnaast beginnen de kinderen in Ghana al heel vroeg, met 4 jaar, met leren lezen en schrijven. Hierdoor heeft hij een achterstand op de andere kinderen en kan hij niet meekomen in de klas. Nicole heeft het nog geprobeerd op een andere school met een kleuterklas, maar deze was zo streng dat we daar toch maar vanaf hebben gezien. Daarom gaat Max nu wel mee naar de school van Bo, maar gaat hij daar zijn eigen gang of is Nicole met hem bezig. Hopelijk komen er volgend jaar meer kinderen van zijn leeftijd en heeft hij tegen die tijd voldoende Engels geleerd om mee te komen. Nicole is sowieso niet erg te spreken over de kwaliteit van het onderwijs op de school. Er wordt weinig rekening gehouden met verschillen tussen kinderen en er gaat veel tijd verloren doordat de leraar iets aan de ene groep uitlegt, waarbij de andere groep niets doet. We hebben besloten om het voorlopig zo te laten en om na de zomer te kijken wat we kunnen doen om de jongens goed onderwijs te bieden.
Het is hier inmiddels goed heet. Ik zit nu ’s avonds om 10 uur nog flink te zweten. Gisteren zagen we kort voor het donker op een thermometer dat het nog 35 graden was. Dat betekent dat het overdag een graad of 40 is geweest, hetgeen werd bevestigd door het weerbericht van de BBC. Vanmiddag heeft Nicole haar vuurdoop met de fufu gehad. Fufu is een typisch Ghanees gerecht, gemaakt van Yam (een soort grote aardappel) en nog wat dingen. Daar maakt men een grote deegbal van. Die wordt in een pittige soep gelegd met een stukje vlees.J Je eet het gerecht met je handen, waarbij je steeds een stukje van het deeg aftrekt en dat doopt in de soep. Andere typische gerechten, zoals TZ, Banku en Kenke worden weliswaar van andere ingredienten gemaakt, maar zijn toch in principe hetzelfde. Voor de Ghanezen zijn alleen deze gerechten ‘food’. Andere dingen, zoals bijvoorbeeld gebakken rijst, worden wel gegeten, maar tellen niet echt.
Het laatste nieuws is dat we een tweede slang in de tuin hebben gevonden. Ook deze was gelukkig al door de bewaker ontdekt en om zeep geholpen. Hij had het lijk bij dat van de eerste slang gelegd. Het was van dezelfde soort, beiden ruim een halve meter land en onschuldig, maar toch een slang! De jongens kijken al niet meer op van dit soort dingen. Zij hebben de grote spinnen in hun kamer al bijnamen gegeven en kijken opgewonden naar de hagedissen op de muur. Die zijn goed, want die vangen de muggen. Terwijl ik dit typ, zie ik op de muren om me heen een stuk of 10 spinnen zitten, waarvan sommige met een doorsnee van een centimeter of vijf! Wie komt er nog logeren?
18 januari 2005:
Nou, we treffen het wel. Nog nauwelijks bekomen van de mogelijke aanval van malaria bij Max (uit de laatste tests blijkt dat het waarschijnlijk een keelontsteking is geweest) hebben we vandaag ons volgende avontuur. Vandaag liet Baba, de tuinman, namenlijk zien dat hij een slang had gedood in onze tuin. De slang was gisteren door de poort binnengeslopen, totdat hij met een grote steen naar het slangenhiernamaals werd gezonden. Gelukkig hebben we dat onderdeel niet meegemaakt, maar de dode slang (die nu nog in de tuin ligt) was voor ons en zeker voor de kinderen al spannend genoeg. De slang is zo'n halve meter lang en volgens Baba niet giftig, maar toch... Zie voor een beeldverslag de foto-pagina.
|
Bo en Max zijn onder de indruk van de slang
|
Afgelopen zaterdag heb ik voor het eerst een begrafenis bijgewoond. Het betrof de vader van een collega. Het is gebruikelijk dat alle collega's die in de gelegenheid zijn de begrafenis dan bijwonen en uiteraard wilde ik dit graag meemaken, want begrafenissen zijn een belangrijk onderdeel van de Ghanese cultuur. De begrafenis was in een klein dorpje net buiten Tamale. Men had een heleboel plastic stoeltjes opgesteld in de buitenlucht net voor het huis van de overledene, met wat doeken tegen de zon. Met name de vrouwen waren prachtig uitgedost, veelal in het zwart met mooie doeken op hun hoofd. Sommige mannen droegen een 'smog', een soort wijd katoenen hes, dat bij traditionele ceremonies veel wordt gedragen. We werden ontvangen door harde muziek uit de opgestelde geluidsinstallatie. Leuke liedjes die ook vaak op de radio zijn. Na ruim een uur wachten, waarbij allerlei mensen in en uit liepen, kwam eindelijk het lichaam van de overledene aan. Ze hadden hem opgehaald uit het mortuarium met een pickup (een soort halfopen 4x4 auto) van mijn werkgever. De kist werd de tuin van het huis binnegebracht, waar al een grote kuil was gegraven, want de overledene wilde graag dat zijn geesten over zijn huis konden waken. Toen begon de ceremonie met diverse toespraken van pastoors (er waren er totaal meer dan 5), familie en nog wat andere mensen. Ook mijn colleg'as en ik werden voorgesteld als 'die groep met die blanke' want uiteraard was ik de enige blanke in het hele gezelschap. Tijdens een van de toespraken kwam men opeens weer met de kist aanzetten die op twee houten bankjes werd hezet. Tussendoor werd er gezonden en gedanst onder begeleiding van de band, over het algemeen erg vrolijk. Er hadden zich ondertussen enkele honderden mensen verzameld en grote drommen kinderen vergaapten zich aan het spektakel. Uiteindelijk werd de kist deels opengemaakt en konden alle aanwezigen langs de kist lopen om een laatste groet te brengen (en een laatste bik te werpen) op het inmiddels wat wit uitgeslagen lijk. Voor de kist stond een pan waar een kleine financiele bijdrage in kon worden gedaan ter dekking van de kosten. Vervolgens werd de familie toegesproken, bestaande uit 2 vrouwen (jawel, ook voor christenen is dat hier geen probleem), 13 kinderen en nog wat kleinkinderen. Nadat dit was gebeurd, werd de kist weer de tuin ingedragen, waar in kleine kring het feitelijke begraven plaatsvond. Rond die tijd zijn wij vertrokken (we waren er inmiddels al zo'n 3 uur). De hele ceremonie lang liepen er allerlei mensen af en aan, waaronder de familieleden, werd er gebeld, gelachen, af en toe gehuild en was het een feestelijke bedoening. Dit was echt Ghana op zijn best, sfeervol, chaotisch, met een lach en een traan en mooi om mee te maken. Foto's heb ik niet durven maken, maar ik zal proberen dat in de toekomst te doen, want er zullen ongetwijfeld nog meer begrafenissen gaan volgen. Ook zondag hadden we weer een leuk avontuur. Nu de auto weer is gemaakt en Max weer beter was, vonden we het tijd om eens een ritje door de omgeving te maken. Al snel ging de asfaltweg over in een zandpad en voor we het wisten reden we door de uitgestrekte droge vlaktes van Noord-Ghana langs leuke kleine dorpjes waar ze duidelijk nog weinig met blanken in aanraking waren gekomen (en zeker niet met kleine blanke jongetjes). Onderweg zagen we in de middle of now where een poel, waar mensen een het wassen waren en we besloten uit te stappen om dit tafereel te aanschouwen. Eenmaal terug in de auto bleek deze niet meer te starten. Wat zeg ik, hij deed helemaal niets meer! Wetende dat de accu tijdens onze afwezighheid met Kerst ook al problemen had gegeven was dit erg zorgelijk. En we hadden toevallig ook geen telefoon bij ons, hoewel die toch geen bereik had gehad. We begonnen al na te denken over wat te doen met twee kleine kinderen en een kapotte auto's op grote afstand van de bewoonde wereld. Tegen beter weten in deed ik de voorklep open om te kijken of ik met mijn geringe technische kennis de oorzaak van het probleem kon vinden. En wat bleek, een van de kabels naar de accu was door het gehobbel losgeschoten. Dus even de kabel vastmaken en hij deed het weer. Zonder verdere problemen hebben we ons huis weer bereikt. Dus nou nooit meer zeggen dat ik niet technisch ben.
|
16 januari 2005: Het is heerlijk om nu met het hele gezin hier te zijn. Nieuwe ervaringen zijn toch veel leuker als je ze kunt delen. We zijn nu ruim een week met zijn allen in Tamale en beginnen al in het nieuwe ritme te komen. Ik ga naar mijn werk, wat erg druk is. Bo en Max gaan sinds een paar dagen naar school. Ze gaan nu nog met Nicole samen, zodat zij voor ze kan vertalen (want alles gaat in het Engels). Zodra ze zijn gewend, kan Nicole zich op haar stage gaan richten. De jongens zijn zeer flexibel en passen zich snel aan aan de nieuwe situatie. Nicole moet nog wennen, maar lijkt ook haar plek te vinden. Ze voelt zich al meer thuis in het nieuwe huis en ze begint een beetje de weg in Tamale te vinden. Onze auto doet het weer, zodat ze nu ook vervoer heeft. Hier hebben we even stress gehad de laatste dagen. Max kreeg vrijdag in de loop van de dag hoge koorts. Nicole is naar de dokter gegaan en die vermoedde dat hij Malaria had. Dus is Max aan de Malaria-medicijnen gegaan. Gisterochtend leek het beter te gaan, maar 's middags liep de koort weer op richting de 40. Dus zijn we alsnog gaan testen voor Malaria (dat had de dokter vrijdag al geadviseerd voor het geval dat de koorts niet zou zakken). De test was gelukkig een kleinigheidje en de uitslag was geen malaria. Het kan echter zijn dat hij het wel heeft gehda, maar dat de medicijnen het al hebben verwijderd. Dan kunnen de symptomen, zoals de koorts nog een paar dagen doorgaan. Gelukkig is Max vanochtend koortsvrij. We hopen dat dat zo blijft. In ieder geval hebben we nu onze eerste ervaring met het medische systeem hier gehad en die was best wel positief.
|
|
Onze auto.
|
|